اختلال شخصیت کلاستر B: دمدمی، نمایشی و احساساتی!

این مطلب ادامه دو نگاشته قبلی در یک فراکاو با محوریت اختلالات شخصیت می باشد. پیشنهاد می کنیم این دو مورد را مطالعه نمایید تا آشنایی بیشتری درباره اختلالات شخصیت داشته باشید.

+ تعریف اختلال شخصیت بر اساس DSM5 [بخش اول]
+ کلاستر A: اختلال شخصیت پارانویید، اسکیزویید، اسکیزوتایپی

افرادی که در این دسته قرار می گیرند بیشتر نمایشی، هیجانی و دمدمی مزاج هستند. خوشه b شامل اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت خودشیفته،اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت ضداجتماعی می‌باشد. وجه مشترک افراد این خوشه عدم کنترل تکانه و هیجان می‌باشد.

پیشنهاد ویژه ما:

دانلود مجموعه آموزشی و کاربردی اختلالات شخصیت 

• اختلال شخصیت ضد‌اجتماعی: Antisocial personality disorder

این شخصیت دارای یک الگوی فراگیر با طیف متفاوت در عدم رعایت حقوق دیگران به همراه دشمنی و پرخاشگری می‌باشد. شکستن قانون و فریبکاری از ویژگی‌های مرکزی این اختلال شخصیت می‌باشد. این افراد ممکن است با رفتارهای مانند فریبکاری، پرخاشگری، ریسک‌پذیری و بی توجهی به ایمنی خود یا دیگران و عدم پشیمانی شناسایی شوند.

این شخصیت به خوبی همدلی می کند اما نه برای دیگران بلکه صرفا برای منفعت خودش چنین رفتاری را انجام می دهد. به راحتی می توانند دیگران را برانگیخته کنند و از آنان در جهت اهداف خویش سواستفاده نمایند.

بیماران دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی اغلب ظاهری طبیعی و حتی گرم و دوست داشتنی دارند. اما در سابقه آنها مختل بودن حوزه‌های بسیاری از کارکردهای زندگیشان دیده می‌شود. دروغگویی، فرار از مدرسه، فرار از خانه، دزدی، دعوا،سوء مصرف مواد، و اعمال غیر قانونی، تجاربی است که این گونه بیماران نوعاً از ابتدای کودکیشان داشته‌اند. بیماران دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی، بالینگران جنس مخالف خود را اغلب تحت تاثیر جنبه‌های مبالغه آمیز و اغواگرانه شخصیت خود قرار می‌دهند، اما به چشم بالینگران جنس موافقشان ممکن است افرادی فریبکار و پرتوقع جلوه کنند.

معیارهای DSM-5 برای اختلال شخصیت ضد اجتماعی:
الف) فرد تقریبا در همه جنبه‌های زندگی به حقوق دیگران احترام نمی‌گذارد و آنها را نقض می‌کند. این رفتار از ۱۵ سالگی شروع شده است، و سه مورد (یا بیشتر) از موارد زیر آن را نشان می‌دهند:

فرد با پیش نگرفتن رفتارهای قانونی، هنجارهای اجتماعی را رعایت نمی‌کند، و این موضوع را تکرار ارتکاب اعمال مجرمانه‌ای که به دستگیری او منجر می‌شوند نشان می‌دهد.
مکار و فریبکار است، و این موضوع را دروغگویی‌های مکرر، استفاده از نام‌های مستعار، یا کلاهبرداری از دیگران به منظور سودجویی شخصی یا لذت بردن نشان می‌دهند.
فرد بدون فکر و بلافاصله بر اساس امیال ناگهانی خود عمل می‌کند یا نمی‌تواند از پیش برنامه ریزی کند.
زود رنج، زودخشم، و تحریک پذیر، یا پرخاشگر است، و این موضوع را تکرار دعواها یا تهاجم‌های فیزیکی نشان می‌دهند.
با کارهای خطرناکی که انجام می‌دهد، ایمنی خود یا دیگران را رعایت نمی‌کند.
تقریبا در همه امور بی مسئولیت است، و این موضوع را تکرار قانون شکنی‌ها در محل کار یا رعایت نکردن مسئولیت‌های مالی نشان می‌دهند.
پشیمانی و عذاب وجدان ندارد، و این موضوع را بی تفاوتی او نسبت به ناراحت کردن دیگران، بدرفتاری با آنها، یا دزدیدن اموال آنها، یا تلاش برای توجیه این اعمال، نشان می‌دهند.
ب) فرد حداقل ۱۸ سال سن دارد.

پ) شواهد موجود نشان می‌دهند که فرد اختلال سلوک دارد و شروع آن قبل از ۱۵ سالگی بوده است.

ت) رفتار ضد اجتماعی صرفاً در طول اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی روی نمی‌دهند.

• اختلال شخصیت نمایشی: Histrionic personality disorder

تحريك پذير و هيجانی‌اند و رفتاری پررنگ و لعاب، نمايشی و برونگرايانه دارند. اما علی‌رغم رفتار متظاهرانه و پر زرق و برقی كه دارند، اغلب نمی‌توانند دلبستگی عميقی را به مدت طولانی حفظ كنند.[۱] این بیماران، خود را همتای برترین ستاره‌های سینما می‌دانند و همواره ستاره متظاهر مجلس بوده، و با دلربایی، جذابیت‌های ظاهری، و اغواگری و عشوه‌گری می‌کوشند در کانون توجه باشند.

آنان با فخر فروشی درباره داشتن سهام سازمان‌های بزرگ یا مهارت‌های ورزشی، می‌کوشند توجه دیگران را به خود جلب کنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی اغلب دمدمی و بی ثبات به نظر می رسند. وقتی در مرکز توجه نباشند افسردگی بر آنان غلبه می‌کند.

ملاک‌های تشخیصی DSM-5 برای اختلال شخصیت نمایشی:

احساساتی بودن و توجه طلبی مفرط به صورت الگویی نافذ و فراگیر که از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه های مختلف تظاهر یابد،‌ که علامت اش وجود لااقل پنج تا از موارد زیر است:

در موقعیت هایی که مرکز توجه نیست ،‌ناراحت باشد و در رنج و مشقت به سر برد.
مشخصه تعاملش با دیگران،‌رفتار نامتناسب به صورت اغواگری جنسی یا تحریک کنندگی جنسی باشد.
ابراز احساساتش به سرعت تغییر کند و سطحی باشد.
همواره از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه دیگران استفاده کند.
سبک تکلمش به نحوه افراطی مبتنی بر حدس و گمان و فاقد جزئیات باشد.
خود نما و نمایشی باشد و در ابراز احساسات مبالغه کند.
القا پذیر باشد،‌ یعنی به راحتی تحت تأثیر افراد یا موقعیت ها قرار گیرد.
روابط را خودمانی تر از آنچه واقعاً هستند، بپندارد.

– بيماران مبتلا به اختلال شخصيت نمايشی، رفتار توجه طلبانه بسيار زيادی از خود نشان می‌دهند. آنها در افكار و احساسات خود اغلب مبالغه می‌كنند و هر چيز ساده‌ای را مهم‌تر از آنچه در واقع هست، جلوه می‌دهند. اگر كانون توجه واقع نشوند يا تحسين و تاييد نشوند، تندخو می‌شوند، می‌زنند زير گريه، و ديگران را ملامت می‌كنند و به آنها افتراهای ناروا می‌زنند.

• اختلال شخصیت خودشیفته: Narcissistic personality disorder

در این اختلال شخصیت، فرد خود را بزرگ و مهم می‌پندارد و به گونه‌ای غلوّآمیز احساس توانایی و لیاقت می‌کند. این بیماران مرکز دنیای خود بوده، از هر جهت ویژه هستند، افاده‌ای و اسم‌پران بوده و در ذهن خود شخص مشهوری هستند. حس خودپسندی و سزاوار بودن، هرگونه نگرانی درباره نیازها، مشکلات و احساسات دیگران را از ذهن آنان خارج می سازد.
آنان متکبر و تحکم آمیز بوده، خود را برتر از دیگران می دانند و از دیگران انتظار احترام و تحسین دارند. هنگامی که خود آنان و جهان اطراف‌شان نمی‌توانند انتظارات غیر‌واقع گرایانه و ناممکن آنان را برآورده سازند، به طور شایع دچار ناامیدی می‌شوند.

ملاک های تشخیصی DSM-IV-TR‌ در مورد اختلال شخصیت خود شیفته:

خودبزرگ بینی (در خیال یا رفتار)، نیاز به مقبولیت،‌ و فقدان حس همدلی به صورت الگویی نافذ و فراگیر که از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه‌های گوناگون به چشم آید،‌ که علامت‌اش وجود لااقل پنج تا از موارد زیر است:

احساس خودبزرگ بینانه‌ای به صورت مهم پنداشتن خود داشته باشد (مثلا در موفقیت‌ها و استعدادهای خود اغراق کند یا بدون آنکه به موفقیت شایسته‌ای دست یافته باشد،‌ انتظار داشته باشد که او را آدم بزرگ و مهمی بدانند).
مشغولیت ذهنیش خیالاتی از قبیل موفقیت، قدرت،‌استادی و ذکاوت، زیبایی یا محبوب و دوست داشتنی بودن در حد نامحدود باشد.
معتقد باشد که «استثنایی» است و تنها سایر افراد (یا موسسات) استثنایی یا رده بالا می‌توانند او را درک کنند یا او باید تنها با این افراد رابطه داشته باشد.
احتیاج داشته باشد که به شکلی افراطی تحسین شود.
احساس محق بودن (entitlement) بکند، یعنی به شکل نامعقولی انتظار داشته باشد برخوردی رضایت بخش و اختصاصی با او صورت گیرد یا افراد خود به خود تسلیم خواسته هایش شوند.
در روابط بین فردی استثمارگر باشد،‌ یعنی از امتیازات دیگران برای رسیدن به مقاصد خود استفاده کند.
فاقد حس همدلی باشد،‌ یعنی تمایلی به درک یا شناخت احساسات و نیازهای دیگران نداشته باشد.
اغلب به دیگران حسودی کند یا معتقد باشد که دیگران به او حسادت می‌کنند.
رفتارها و نگرش‌هایش پرافاده و تکبر آمیز باشند.

روابط بین‌فردی که این افراد برقرار می‌کنند اغلب سطحی و بدور از صمیمیت واقعی و همدلی است.

• اختلال شخصیت مرزی: Borderline personality disorder

یکی از اختلالات شخصیت که به صورت گسترده مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است و حتی درمان‌های اختصاصی برای اون تعریف شده، اختلال شخصیت مرزی یا بردرلاین می‌باشد.
افراد دارای اختلال شخصیت مرزی در مرز بین روان‌رنجوری یعنی اختلالات اضطرابی/ خلقی و روان‌پریشی یعنی طیف اسکیزوفرنی گیر کرده‌اند.

یک لحظه ممکن است نزاع‌طلب باشند، لحظهٔ بعد افسرده و لحظه‌ای دیگر شاکی از این که هیچ احساسی ندارند. بیماران دچار اختلال شخصیت مرزی چون احساس وابستگی و خصومت را همزمان دارند، روابط بین فردیشان آشفته و به هم ریخته است. ممکن است به کسی که احساس نزدیکی با او می‌کنند، وابسته شوند، و از طرف دیگر نسبت به دوستان صمیمی خود هم اگر احساس سرخوردگی پیدا کنند، خشمی بسیار زیاد ابراز می‌کنند. نوشیدن مشروبات الکلی، مصرف مواد مخدر، خودزنی‌های متعدد و روابط جنسی بدون قاعده در افراد دارای اختلال شخصیت مرزی زیاد دیده می شود.

ملاک‌های تشخیصی DSM برای اختلال شخصیت مرزی:

بی ثباتی در روابط بین فردی، خودانگاره، و حالت عاطفی، و نیز آشکارا تکانشی بودن، به صورت الگویی نافذ و فراگیر که از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه‌های مختلف به چشم آید، که علامتش وجود حداقل پنج عدد از موارد زیر است:

انجام تلاش‌های مضطربانه توأم با سراسیمگی برای اجتناب از ترک شدن واقعی یا تصوری. نکته: شامل رفتارهایی نظیر خودکشی یا خودزنی نمی‌شود، این‌ها را جزء ملاک ۵ باید برشمرد.
بی‌ثبات و شدید بودن روابط فردی به صورت الگویی که مشخصه‌اش تناوب میان دو قطب افراطی است: آرمانی‌نمایی و بی‌ارزش‌نمایی.
اختلال و اشکال در هویت؛ بی‌ثبات بودن واضح و دائم خودانگاره یا احساس فرد در مورد خودش.
تکانشی بودن لااقل در دو حوزه از حوزه‌هایی که بالقوه به فرد صدمه می‌زنند. (مثلاً خرج کردن پول، روابط جنسی، سوء مصرف مواد، بی‌ملاحظه رانندگی کردن، شکمبارگی). نکته: شامل رفتارهایی نظیر خودکشی یا خودزنی نمی‌شود؛ اینها را جزء ملاک ۵ باید برشمرد.
رفتار، ژست، یا تهدید به خودکشی به صورت مکرر، یا خود زنی‌های مکرر.
بی‌ثباتی در حالت عاطفی به صورت واکنش‌پذیری آشکار خلق (مثل ملال، تحریک‌پذیری، یا اضطراب شدید و حمله‌ای [اپیزودیک] که چند ساعتی طول بکشد و خیلی به ندرت هم بیش از چند روزی).
احساس پوچی مزمن.
نامتناسب و شدید بودن خشم یا دشواری در تسلط بر خشم (مثلاً تندخو شدن‌های پیاپی، خشمگین بودن دائمی، نزاع کردن‌های مکرر).
بروز افکار بدگمانانه (پارانویید) یا علایم شدید تجزیه‌ای به صورت گذرا و در مواقع فشار روانی (استرس).

هشدار:
از آنجا که سیستم های تشخیصی در حال حاضر برای اختلالات شخصیت حتی برای روانشناسان دشوار است، ما از شما می‌خواهیم تا از تلاش برای تشخیص خودتان یا شخص دیگری خودداری کنید. اگر درباره خودتان یا اطرافیان در این مورد نگرانی دارید برای کاهش این نگرانی‌ها با یک متخصص رواندرمانی مشورت کنید. روانشناسان به صورت علمی و حرفه‌ای به شما کمک خواهند کرد.

::: در بخش بعدی از این مقاله، ما درباره کلاستر C به تفصیل صحبت خواهیم کرد:::