مصاحبه انگیزشی که نوعی رویکرد مراجع محور و مبتنی بر شواهد برای تسهیل تغییر رفتار است، بیش از دو دهه در حیطه اعتیاد مورد استفاده قرار گرفته است. اثربخشی مصاحبه انگیزشی در تغییر شیوهای که درمانگران به اختلال‌های مصرف مواد و اعتیاد می‌پردازند، نقش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

حقیقت اصلی مصاحبه انگیزشی حفظ مشارکت و خودمختاری مراجع است که از این طریق به او کمک میکند تا آزادانه به بررسی رفتار خویش بپردازد و بدین ترتیب تردید و دوسوگرایی را که فرآیند طبیعی تغییر کردن است با سهولت پشت سر بگذارد.
مصاحبه انگیزشی یکی از مداخلاتی است که به طور گسترده‌ای مورد توجه و پژوهش قرار گرفته است. فراتحلیل‌های متعددی اثربخشی مصاحبه انگیزشی را در گسترهای از رفتارهای سلامت بررسی کردهاند.

مصاحبه انگیزشی به عنوان یکی از پرکاربردترین رویکردهای درمانی مصرف مواد و اعتیاد در دو دهه اخیر پژوهش‌های بسیاری را برانگیخته است. یافته‌های پژوهشی مرور شده، به وضوح نشان می‌دهد که مصاحبه انگیزشی به عنوان مداخله‌ای مستقل یا همراه با مداخلات روانی اجتماعی دیگر کارآمدی درمان را افزایش می‌دهد و با افزایش ضریب تاثیر آن، به بهبود قابل توجهی در پیامدهای درمان و مصرف مواد می‌انجامد.

درمانگرانی که مصاحبه انگیزشی را به عنوان روش اصلی خود ترجیح می دهند، دریافته اند که راهبردهای زیر، خصوصا در مراحل ابتدایی درمان بسیار مفیدند:
1) پرسیدن سوالات باز: سوالات باز را نمی توان با یک کلمه پاسخ داد: پرسیدن این سوالات به خوبی باب گفتگو را باز خواهد کرد: “اهل مصرف کدام یک از مواد مخدر هستی؟” یا ” در چه موقعیت هایی تمایل بیشتری به مصرف پیدا می کنید؟”
2)شنیدن متقابل: یعنی این که شما حرف مراجع را شنیده اید. وقتی بخشی از حرف های وی را انعکاس می دهید در واقع به او می گویید که در حرف های او دقیق شده و درست شنیده اید.
3)خلاصه کردن: در طول جلسات مشاوره لازم است که بارها مطالب خلاصه شده و مبنای حرف های بعدی روشن تر شود.
4) تایید و تشویق: تاکید بر نقاط قوت مراجع، حمایت از انگیزه ها و مقاصد وی و برجسته کردن پیشرفتها
5) اخذ جملات خودانگیزشی از کلام مراجع: به جای این که مراجع را مجاب کنید که ضرورت تغییر را بفهمد، نظرات او را اخذ کرده، به نگرانی های او پی ببرید و اهدافش را دریابید. در دیدگاه نوین انگیزش، راهبردهای یافت شده برای بهبود آن و مدل مرحله ای تغییر و همگام با درک عوامل تغییر است که ایجاد یک رویکرد خلاقانه برای کمک به مراجعین و سوء مصرف کنندگان مواد، ممکن می شود. چنین رویکردی مقاومت کمتری بر می انگیزد و مراجعین را تشویق می کند که به اراده خود، به سوی تصمیم گیری و برنامه ریزی بروند و تغییرات رفتاری مثبت را تداوم بخشند.